Video waarop letten bij de aankoop van een woning – onderdeel daken

Termen

De volgende termen worden aangegeven, bijvoorbeeld hellend dak, sporenkap, gordingkap, panlatten, tengels, plat dak, dakopstanden, dakkappen.

Plat dak

De waterkerende laag van een plat dak is bitumen, EPDM of PVC. EPDM heeft normaliter de langste levensduur (ca. 40 jaar) van deze 3 materialen, ervan uitgaande dat het goed is aanbracht is en er een EPDM soort is toegepast dat nagenoeg niet krimpt. Bij onze eigen woning bleek een EPDM soort te zijn toegepast die veel krimpt, met als gevolg dat ons dak al na 17 jaar vervangen moest worden. Ons EPDM dak was helemaal strak getrokken ter plaatse van de dakopstanden, een soort van trampoline effect. Dit stond op het punt van scheuren door de spanning, vandaar dat we ons dak hebben laten vervangen.   

De levensduur van bitumen bedraagt ca. 25 jaar, maar er zijn verhalen bekend dat bitumen een levensduur van 50 jaar kan hebben als er een grindlaag bovenop ligt. De zon is de grootste vijand van deze 3 materialen, die zorgt ervoor dat het materiaal minder soepel wordt en uiteindelijk broos wordt. Door inkrimping en uitzetting van het materiaal zullen scheurtjes ontstaan (ook wel craquelé genoemd) die uiteindelijk tot lekkage zullen leiden.

Als water op een plat dak blijft staan wil dit niet zeggen dat dit slecht is voor de waterkerende laag (dakbedekking). Anderzijds wordt ook wel eens beweerd dat als er water op het platte dak staat, dit de dakbedekking juist beschermt en langer mee zal gaan, echter is dit onjuist. Als water op een plat dak blijft staan geeft dit zonder enige twijfel aan dat er onvoldoende afschot aanwezig is. Afschot kun je het beste zien als
een helling waardoor het water niet blijft staan en richting de hemelwaterafvoeren wordt gestuurd.  

Te veel water op een plat dak kan leiden tot bezwijking van de dakconstructie en gaat vaak samen met extreme doorbuiging van de dakconstructie. Doordat het dak steeds verder doorbuigt (door het gewicht van het water), blijft er ook steeds meer water op het dak staan, waardoor het dak nog verder doorbuigt. De doorbuiging kan doorgaan, totdat de dakconstructie bezwijkt. Dit is de reden waarom je ‘regelmatig’ leest dat een plat dak van een grote loods bezweken is. Dit kun je voorkomen door de dakconstructie sterker te maken en/of spuwers aan te brengen. De eerste oplossing is vaak de duurste oplossing en om die reden worden vaak spuwers aangebracht. Een spuwer heeft als functie water af te voeren op het moment dat er teveel water op het dak staat, bijvoorbeeld wanneer hemelwaterafvoeren onvoldoende capaciteit hebben en/of verstopt zijn.

Door zonnepanelen op een plat dak te plaatsen zal het dak meer doorbuigen, met name houten dakconstructies zijn hier gevoelig voor. Het is om die reden raadzaam om een sterkteberekening te laten maken door een constructeur, alvorens panelen geplaatst worden. Een constructeur kan door middel van een berekening aangeven hoe groot het risico op bezwijken is.

Hellend dak

Op de meeste hellende daken in Nederland zit een pannendak. Een pannendak bestaat uit keramische of beton dakpannen. De keramische dakpan is duurder, maar heeft een levensduur van ca. 80 jaar. De betondakpan is voordeliger, maar heeft een kortere levensduur van ca. 45 jaar. Een dakpan haakt achter een panlat, die op zijn buurt op een tengel (ook een lat) bevestigd is. Het kan zijn dat een dakpan mechanisch bevestigd is middels een schroef of klem, dit om opwaaien te voorkomen. Bij nieuwbouwwoningen dient tegenwoordig een berekening te worden gemaakt om te kijken of dakpannen mechanisch bevestigd moeten worden. De uitkomst kan bijvoorbeeld zijn dat dakpannen alleen in bepaalde zones (bijvoorbeeld zijkant, bovenkant en onderzijde) van het dak verankerd hoeven te worden.

Zonnepanelen op een hellend dak plaatsen heeft constructief gezien minder impact dan bij een plat dak. Dat komt doordat het gewicht van de zonnepanelen (die diagonaal geplaats zijn), een horizontale en verticale kracht uitoefenen op de dakconstructie. Hierdoor wordt de hellende dakconstructie minder zwaar belast.

Bij een plat is alleen sprake van een verticale kracht, waardoor de dakconstructie 100% van het gewicht moet dragen. Alhoewel het risico op bezwijking kleiner is, blijft het raadzaam om een sterkteberekening te laten maken door een constructeur, alvorens panelen geplaatst worden. Een constructeur kan door middel van een berekening aangeven hoe groot het risico op bezwijken is.

Dragende constructie van daken
Bij een plat dak is een (dragende) balklaag toegepast met daarboven op een beplating / houten delen. Heel soms komt het voor dat een stalen dakplaat het dragende onderdeel is. Bij een hellend dak is een gording of spoor het onderdeel dat het dak draagt. Bij nieuwere woningen liggen op deze sporen of gordingen geïsoleerde dakplaten en bij oudere woningen zit er doorgaans dakbeschot (lees houten delen) bovenop. Alhoewel spanten (van hout of van staal) ook bij platte daken voor komen, worden ze in de woningbouw het meest toegepast bij hellende daken. Bij nieuwbouwwoningen wordt regelmatig een scharnierdak  (ook wel klapdak genoemd) toegepast, hierin zijn sporen geïntegreerd, vandaar dat je geen sporen of gordingen ziet aan de binnenzijde van de woning.

Indicatoren

Extreme doorbuigingen van de dakconstructie kunnen een indicator zijn dat het dak te zwaar belast is en/of het dak verzwakt is (bijvoorbeeld door houtworm). Andere indicatoren zijn veel mosvorming op het dak. Als sprake is van geworteld mos is dit geen goed teken. Weghalen van het mos kan tot beschadiging en lekkage van het dak leiden. Als mos zich kan wortelen geeft dit aan dat de harde toplaag (van de dakpan) poreuzer aan het worden is en het zijn langste levensduur gehad heeft (dit wil niet gelijk zeggen dat de pannen ook direct vervangen moeten worden). Vochtige plekken op de buitengevel of plassen op de grond, kunnen een indicator zijn dat de dakgoot of hemelwaterafvoeren lek zijn.