Wateronderlast leidt tot miljarden schade aan gebouwen & infrastructuur

Wat veroorzaakt wateronderlast?

In één zin samengevat: mensen zijn de hoofdoorzaak. Wateronderlast is voornamelijk het gevolg van bebouwing (in de vorm van gebouwen en infrastructuur) en landbouw. Dit onttrekt grondwater door bemaling en bij bebouwing zorgen gebouwen en infrastructuur (lees wegen, trottoirs, pleinen, e.d.) ervoor dat regenwater niet of beperkt de grond in kan trekken.

Wat zijn de gevolgen voor gebouwen & infrastructuur?

Wateronderlast heeft de grootste gevolgen voor grondlagen met veen. Met name als het veen boven het grondwaterpeil komt te liggen, als gevolg van het zakkende grondwaterpeil. Wanneer veen boven het grondwaterpeil ligt, klinkt het veen in (ook krimpen genoemd) door de gewijzigde samenstelling. Hierdoor oxideert het veen (ook verbranden genoemd), zodra het in aanraking met zuurstof komt. Het gevolg van dit verbranden is dat de veenlaag steeds dunner wordt. De combinatie van krimpen en verbranden leidt tot bodemdaling.

Wanneer er gebouwd is op deze veengrond, zakken de gebouwen naar verloop van tijd mee met de dalende bodem. Dit geldt voor alle soorten gebouwen, ook woningen, garageboxen etc. De bodemdaling is niet op alle plaatsen hetzelfde, net als het gewicht van een gebouw. Hierdoor zakt het ene deel van een gebouw sneller dan het andere deel, waardoor scheuren ontstaan.

Een gebouw zakt nog sneller als het op houten heipalen staat die door het (te) lage grondwaterpeil boven het water staan. Het gevolg is houtrot, wat zorgt voor een verzwakte fundering die het gewicht van een gebouw niet meer kan overdragen naar de ondergrond.

Naast gebouwen moet ook infrastructuur aan wateronderlast geloven. Denk bijvoorbeeld aan verzakte wegen, trottoirs, pleinen, tunnels, bruggen, rioleringen en elektriciteitskabels.

Hoe weet ik als woningeigenaar of ik risico loop?

1. Raadpleeg de bodemdalingskaart om te checken of jouw woning risico loopt.
2. Controleer of er scheuren zitten in het metselwerk van binnen- en/of buitenwanden.
3. Onderneem actie indien nodig. Een groot aantal woningen vertonen onschuldige scheuren. Niet elke scheur is dus risicovol. Scheuren die een trapsgewijze vorm hebben (verticaal, horizontaal, verticaal, e.d.) duiden vaak op verzakking. Ook deze trapsgewijze scheuren kunnen onschuldig zijn, bijvoorbeeld als deze er al jaren zitten en de situatie (het gebouw en omgeving) stabiel zijn. Let op: Dit is geen garantie dat elke trapsgewijze scheur onschuldig is. Je moet sowieso actie ondernemen op het moment dat er nieuwe scheuren ontstaan en/of je tot de conclusie komt dat reeds aanwezige scheuren steeds groter worden. Informeer bij buren of zij dit ook ervaren en neem contact op met een aannemer en/of met het Kennis Centrum Advies Funderingsproblematiek.

Waar moet ik op letten als ik een bestaande woning wil kopen?

1. Raadpleeg de bodemdalingskaart om te onderzoeken of de beoogde woning(en) in een risicogebied liggen.
2. Ligt een bestaande woning in een risico gebied, vraag dan aan de verkoper of er scheuren in de woningen zitten en of er funderingsproblemen bekend zijn.
3. Ligt een nieuw te bouwen woning in een risicogebied? Vraag dan of er hei- of boorpalen worden toegepast. Bij een woning op hei- of boorpalen is de kans op verzakking kleiner, omdat geen houtrot kan optreden. Grond, terrein en tuinen rondom de woning kunnen echter nog steeds verzakken op het moment dat het grondwaterpeil te laag wordt. Als er sprake is van houten heipalen waarbij funderingsherstel gedaan moeten worden, wordt dit een dure aangelegenheid. Voor een tussenwoning is er al snel € 50.000,- mee gemoeid en voor vrijstaande woningen praten we over € 100.000,-. Voor er wordt overgegaan tot herstel gaat hier een funderingsonderzoek van duizenden euro’s aan vooraf. Houd rekening met dergelijke bedragen als je weet dat de kans op funderingsherstel (al dan niet op termijn) groot is. Let op: Het betreft hier indicatieve bedragen, exacte bedragen volgen uit offertes.

Kan ik zelf iets doen om wateronderlast tegen te gaan?

Wateronderlast kun je beperken door minder bestrating aan te leggen en geen waterbronnen aan te leggen om bijvoorbeeld je tuin mee te besproeien. Helaas is het niet zo dat als je dit in acht neemt, je kunt uitsluiten dat je niet met bodemdaling te maken krijgt, maar alle kleine beetjes helpen. Het is aan de (lokale) overheid om een beleid te vormen om wateronderlast daadkrachtig en structureel tegen te gaan. Dit is geen eenvoudige opgave en iedereen (gebouweigenaren en landbouwers) zal er aan bij moeten dragen om wateronderlast tegen te gaan.