Belangrijk details bij de aanschaf van zonnepanelen

Er is al veel gezegd en geschreven over waarom je zonnepanelen moet aanschaffen. Daar ga ik hier geen woorden aan vuil maken. In dit artikel heb ik het voornamelijk over onderwerpen die vaak onderbelicht blijven, zaken die soms nadelige gevolgen kunnen hebben. Ik wil je hier met dit artikel voor behoeden. Na het lezen ben je op de hoogte bent van de details waar je op moet letten bij de aanschaf van zonnepanelen. In de rest van het artikel gebruik ik de term zonnestroomsysteem, in plaats van bekendere termen zoals zonnepanelensysteem of pv-installatie. Met installateur bedoel ik degene die het zonnestroomsysteem levert en/of monteert (dit kan bijvoorbeeld ook een winkel zijn).

Ik heb ongeveer twee jaar lang in de zonne-energiesector gewerkt als werkvoorbereider en verkoper. Het was voor mij een leuk en leerzaam uitstapje om als bouwkundige in deze sector werkzaam te zijn. Een mooie gelegenheid om meer affiniteit met installaties te krijgen. De belangrijkste ontdekking van deze periode is dat ik niet zonder techniek kan! Dit behoeft een nadere toelichting: in het verleden heb ik overwogen om uit de bouwsector te stappen en totaal iets anders te gaan doen. Het was moeilijk om een geschikte functie te vinden of andersom vond men mij niet geschikt.

Toen benaderde iemand uit mijn netwerk mij met de vraag of ik bij hen als werkvoorbereider en verkoper van zonnepanelen wilde gaan werken. Zo ben ik destijds in deze sector gerold. Ik bloeide helemaal op en leerde veel (door veelvuldig uit mijn comfortzone te stappen). Maar ik had de techniek behoorlijk gemist, waardoor ik na verloop van tijd tot de conclusie kwam dat techniek mij toch echt boeit! Inmiddels ben ik weer terug op het vertrouwde nest. Naast Wooninfo ben ik werkzaam als freelance Revit-modelleur (voornamelijk bij architectenbureaus). Ik geniet van alle BIM-ontwikkelingen die mijn functie als modelleur nog meer uitdaging geven. Een heel verhaal, maar dan ben je bekend met een stukje van mijn loopbaan.

Terug naar de inhoud.

Kleine lettertjes & garanties als je zonnepanelen koopt

• Installateurs zijn doorgaans niet aansprakelijk voor de draagkracht van de dakconstructie. Dit staat vaak in de kleine lettertjes van de algemene (leverings)voorwaarden. Er zijn in Nederland genoeg dakkapellen waar voor 600 kg aan panelen, ballast en een montagesysteem op staat. De dakconstructie is hier in veel gevallen niet op berekend. De kans op schade vergroot hierdoor. Wil je zeker weten dat een dakconstructie sterk genoeg is, laat de constructeur dit dan berekenen. Bij benodigde vervanging van de dakbedekking kun je overwegen om het montagesysteem (de constructie waarop de panelen gemonteerd worden) door te koppelen aan de dakconstructie. Hierdoor is er geen of minder ballast nodig is. De koppelingen moeten waterdicht worden gemaakt, het zijn immers gaten in de dakbedekking. Als nieuwe dakbedekking nodig is, kunnen de koppelingen direct worden meegenomen om het geheel waterdicht te maken. Deze oplossing is daarom relatief betaalbaar.
• Meerwerk staat soms in de kleine lettertjes in de algemene (leverings)voorwaarden. Bijvoorbeeld als blijkt dat een hoogwerker nodig is, worden deze kosten extra in rekening gebracht. Of dat een beperkt aantal strekkende meters kabel inbegrepen is en bij overschrijding een x bedrag per strekkende meter extra in rekening worden gebracht. Bestudeer deze zaken goed, anders loop je het risico dat installateur A onder de streep duurder uitvalt dan installateur B.
• Productgarantie op zonnepanelen klinkt mooi, maar het is vaak lastig om aanspraak te maken op deze garantie. Doorgaans hanteert men onwerkbare procedures voor je in aanmerking komt voor garantie. Het kan zijn dat mogelijk defecte panelen eerst gedemonteerd moeten worden. Daarna worden ze getest in een laboratorium en pas als uit deze test blijkt dat ze defect zijn, kom je in aanmerking voor garantie. Het nadeel is dat je deze stappen vaak eerst zelf moet bekostigen. Je wordt pas schadeloos gesteld als blijkt dat de panelen daadwerkelijk defect zijn.
• Opbrengstgarantie klinkt eveneens mooi, maar mijn ervaring is dat er minimaal tien voorwaarden worden gesteld voordat je vergoed wordt. Een aantal van deze voorwaarden zijn overigens logisch. Als je echter aan alle voorwaarden moet voldoen, is de kans klein dat je in aanmerking komt voor deze vergoeding. Of je bent op voorhand meer geld kwijt dan een eventuele vergoeding zou opleveren door aan alle voorwaarden te conformeren.
  Enkele voorbeelden:
  • De panelen moeten om de zoveel tijd gereinigd worden (door een professioneel bedrijf)
  • Het systeem moet om de zoveel tijd geïnspecteerd worden
  • Er moet te allen tijde terug geleverd kunnen worden aan het net, etc.
• Het plaatsen van panelen kan gevolgen hebben voor je garantie als je een nieuwbouwwoning hebt en nog in de garantieperiode zit. Het is raadzaam om dit voor te leggen aan de bouwer, voordat je panelen laat monteren. Komt de garantie onverhoopt te vervallen, dan maak je een weloverwogen keuze om wel of geen panelen te plaatsen.

De details van de techniek bij het plaatsen van zonnepanelen

• Voor het plaatsen panelen is het van belang dat de ondergrond (dakpannen of dakbedekking) nog voldoende levensduur heeft. Het zou zonde zijn als de panelen en het montagesysteem er na een paar jaar alweer af moeten, omdat de dakpannen of dakbedekking vervangen moeten worden. Het wordt een dure aangelegenheid als alles eerst gedemonteerd moet worden, van het dak moet, en daarna weer het dak op moet en weer gemonteerd moeten worden. Is je dak bijna aan vervanging toe, laat dan eerst je dak vervangen voor je de panelen plaatst.
• Een omvormer kan geluidsoverlast veroorzaken. Met name als deze met een ventilator is uitgerust en de omvormer op een ongunstige plek hangt, bijvoorbeeld naast een slaapkamer. In de zomer kan een omvormer vanaf 4.30 uur in werking treden en geluid produceren. De geluidsproductie kan per merk en type omvormer variëren. Informeer daarom naar de geluidsproductie. Als de omvormer teveel geluid produceert, vraag dan naar stillere omvormers en/of monteer de omvormer op een andere plaats.
• Een zonnestroomsysteem waarbij micro-omvormers of optimizers zijn toegepast, hebben een langere levensduur dan een systeem met een traditionele stringomvormer. De keerzijde is dat die systemen ook zo’n 10% duurder zijn dan een traditionele stringomvormer. Het rendement van micro-omvormers of optimizers komt het beste tot zijn recht als er schaduwvorming is op de panelen. Daarnaast kun je met een micro-omvormer of optimizers de panelen op meerdere windstreken (zuid, west, etc.) oriënteren zonder dat dit problemen geeft. Met een traditionele omvormer kan dit alleen als deze omvormer met meerdere MPP-trackers is uitgerust. Ook kun je elk paneel afzonderlijk monitoren met micro-omvormers of optimizers, mits ieder paneel een micro-omvormer of optimizer heeft. Je kunt bijvoorbeeld ook kiezen om per twee panelen een micro-omvormer of optimizer toe te passen.
• De hoofdaansluiting is maatgevend voor het terug te leveren vermogen. Het vergroten van de hoofdaansluiting brengt extra kosten met zich mee. Kosten voor het aanleggen en/of voor het vastrecht als de hoofdaansluiting groter moet worden dan de standaard hoofdaansluiting. Wenst u een vergroting van de hoofdaansluiting, vraag deze dan op tijd aan. Het kan weken of zelfs maanden duurder voor de netbeheerder gelegenheid heeft om deze aanpassing te doen.

Rendement & terugverdientijd van zonnepanelen

• Vanaf een verbruik van 10.000 kWh is de energiebelasting ongeveer de helft, wat leidt tot een langere terugverdientijd.
• De salderingsregeling wordt mogelijk afgebouwd na 2022. Het vorige kabinet heeft dit besluit reeds genomen. Het nieuwe kabinet bepaalt of men het afbouwen en uiteindelijk afschaffen van de salderingsregeling ook daadwerkelijk doorvoert. Ik ben van mening dat afschaffing van de salderingswet niet bevorderlijk is voor het verduurzamen van de woningvoorraad en voor het behalen van de doelstelling om de gehele woningvoorraad in 2050 van het gas te hebben.
• Hoe koeler de ondergrond en de omgeving van de panelen zijn, des te hoger het rendement is. Het rendement van panelen gaat achteruit naarmate de temperatuur hoger wordt. Het combineren van bijvoorbeeld een groen dak met panelen zorgt voor een hoger rendement. Om die reden geven de panelen (in Nederland) in de maanden maart – mei doorgaans de hoogste maandopbrengsten van het jaar. Dit vanwege de hogere zonnestand gecombineerd met relatief lage temperaturen. Sommige gemeenten en provincies geven subsidies voor het aanbrengen van groene daken. Dat kan een mooie gelegenheid zijn om dit te realiseren. Let op: Afhankelijk van de (dikte) opbouw van het groene dak zal het gewicht (behoorlijk) toenemen. De dakconstructie moet het gewicht, al dan niet voorzien van panelen, wel kunnen dragen.

De details die bij de uitvoering komen kijken

Het dak

• Panelen plaatsen op PVC-dakbedekking (doorgaans wordt PVC op een plat of flauw hellend dak toegepast) vraagt om extra aandacht. Ten eerste omdat de schuifweerstand van PVC-dakbedekking laag is, waardoor de installatie zou kunnen gaan schuiven door zwaartekracht en/of door wind. Ten tweede omdat sommige contactpunten (lees voetjes) van het montagesysteem de PVC-dakbedekking (chemisch) kunnen aantasten. Dit kan leiden tot scheuren of gaten met lekkage als gevolg. Panelen plaatsen op een PVC-dak kan alleen op een duurzame manier door contactpunten te gebruiken die het PVC niet aantasten en voldoende schuifweerstand bieden.
• Het komt steeds vaker voor dat schoorsteenvegers niet meer het dak op willen zodra er panelen liggen. Schakel je regelmatig een schoorsteenveger in, stem dan af of panelen de veegwerkzaamheden belemmeren. Eventueel kan het legplan aangepast worden, zodat de schoorsteen goed en veilig bereikbaar blijft.
• Voor een hellend dak is er onderscheid te maken tussen een indaksysteem en een opdaksysteem. Bij een indaksysteem liggen de panelen tussen waterkerende laag (dakpan, golfplaat, staalplaat, e.d.). Bij een opdaksysteem plaatst men de panelen boven de waterkerende laag. Indaksystemen worden over het algemeen het mooist gevonden, maar zijn ook duurder. Indaksystemen komen nog wel eens negatief in het nieuws, omdat de kans op brand bij dit systeem groter is. Dit is in meeste gevallen te wijten aan een slecht ontwerp en uitvoering. U kunt hierbij bijvoorbeeld denken aan een te dunne en/of beschadigde stringkabel, die vervolgens vlam vat. Bij een indaksysteem vindt minder ventilatie plaats aan de onderzijde van de panelen, waardoor panelen warmer worden en minder rendement geven. Men stelt dat een indaksysteem ca. 3-5% minder rendement geeft dan een opdaksysteem.
• Het inslijpen van dakpannen doet niet iedere installateur. De montagerail (waarop panelen liggen en gemonteerd worden) wordt op een dakhaak gemonteerd. Deze dakhaak vormt de koppeling tussen de montagerail en de dakconstructie. Deze dakhaak zit tussen twee dakpannen. Doordat deze dakhaak een bepaalde dikte heeft, betekent dit, dat de dakpan iets opgetild wordt (omdat deze op de dakhaak ligt) en hierdoor een sleuf (ruimte) onder de dakpan ontstaat van ca. 4-8 millimeter hoog. Dit kan onder bepaalde weersomstandigheden leiden tot lekkage.
• Deze dakhaak kan men op twee manieren monteren. Er zijn dakhaken die achter panlatten (1) gehaakt worden en er zijn dakhaken die op de onderconstructie (2) bevestigd worden. Het verschil tussen beiden is dat bij manier 2 in de onderconstructie geschroefd wordt, terwijl bij manier 1 het gehele montagesysteem aan de panlatten hangt. Wat de beste manier van monteren is, is moeilijk te zeggen. Zolang panlatten en tengels goed bevestigd en/of verlijmd zijn aan de onderconstructie en deze geen houtrot vertonen, is manier (1) een duurzame manier. Voor methode (2) gelden vergelijkbare voorwaarden. Zolang de gebruikte schroeven lang genoeg zijn en de onderconstructie voldoende houvast biedt, is dit eveneens een duurzame manier. Iets dat wel verschilt, is de benodigde montagetijd. Op manier (1) is de montagetijd korter dan manier (2).
• Voor nagenoeg iedere waterkerende laag (dakpan, golfplaat, staalplaat, e.d.) die op een hellend dak is toegepast is een ‘dakhaak’ verkrijgbaar. Ik heb dakhaak bewust tussen aanhalingstekens gezet, omdat hier eigenlijk geen sprake is van een dakhaak. Bij golfplaten en/of stalen dakbedekking gebruikt men een zogenaamde stokschroef die de koppeling vormt tussen de montagerail en onderconstructie. De stokschroef wordt altijd mechanisch op de onderconstructie bevestigd en wordt nooit ergens achter gehangen.

De koppeling

• Bij meerdere strings (dit is de kabel waar de panelen in zitten, vergelijk het met een draad met kerstboomlampjes waarbij de lampjes panelen zijn) verdient het de voorkeur om elke string te merken (bijvoorbeeld, oost – 8 panelen), zodat men weet welke string op welke ingang van de omvormer is aangesloten. Zo kan de juiste kabel doelgerichter van de omvormer afgekoppeld worden als dit nodig is (bij onderhoud of inspectie).
• Indien kabels op het dak in de zon liggen (bijvoorbeeld op een plat dak) verdient het de voorkeur om de kabels in gesloten kabelgoten of pvc-buisjes te plaatsen. Zo worden de kabels niet direct blootgesteld worden aan het zonlicht. Ook schuiven ze niet door de wind heen en weer over het dak. Het spreekt voor zich dat de kabelgoten of pvc-buisjes dan goed verankerd moeten worden aan bijvoorbeeld tegels die op het dak gelegd worden.
• In het algemeen geldt dat kabels bovendaks vastgezet worden met bijvoorbeeld tiewraps. Gebeurt dit niet, dan kunnen kabels na verloop van tijd beschadigen en/of voor geluidsoverlast zorgen door de wind. De kabels binnendaks dienen bij voorkeur in kabelgoten of pvc-buisjes aangebracht te worden. Het is raadzaam om van tevoren duidelijke afspraken te maken over het kabelverloop boven- en binnendaks. Soms komt het voor dat een kabel over de gevel of in een hemelwaterafvoer naar beneden wordt getrokken, dat heeft niet mijn eerste voorkeur. Wat soms ook gebeurt is dat een kabel via de gevel en/of via het dak van de buren loopt, dat niet is toegestaan zonder toestemming van uw buren.
• Als kabels door de dakconstructie gaan, moet men vaak een gat boren. Het heeft de voorkeur om een kant en klare water- en luchtdichte doorvoer in dit gat te plaatsen, i.p.v. het gat dicht te purren. Dat laatste is niet altijd de duurzaamste oplossing gebleken. Als het gat niet goed is dicht gepurd kan dit op termijn tot lekkage en/of houtrot leiden.

De installatie

• Bij voorkeur merk je de installatie-automaat (groep in de meterkast) waarop de omvormer is aangesloten, zodat men kan zien op welke groep wordt terug geleverd. Hierdoor kun je de juiste groep doelgerichter uitschakelen. Bij sommige installaties wordt een werkschakelaar, doorgaans een rode draaischakelaar, tussen de omvormer en de groep geplaatst. Als men deze werkschakelaar uitschakelt, kan de omvormer geen stroom terug leveren aan de groep en het net. Zonder werkschakelaar moet men de groep uitschakelen om geen stroom te leveren. De werkschakelaar of groep moet uitgeschakeld zijn om veilig aan de omvormer te kunnen werken. Er moeten ook bepaalde handelingen aan de omvormer worden verricht om er veilig aan te kunnen werken, dus alleen een werkschakelaar of groep uitschakelen is niet voldoende!
• Let op: Als men een werkschakelaar of groep uitschakelt, betekent dit niet dat de panelen spanningsvrij zijn. Een paneel in de zon kun je niet uitschakelen. Wat groep betreft, conform NEN 1010 moet een zonnestroomsysteem te allen tijde op een afzonderlijke groep aangesloten zijn. Dit kan bijvoorbeeld ook een bestaande groep zijn, zolang hier geen andere apparaten op aangesloten zijn.
• Installateurs dienen vanaf 27 april 2021 een conformiteitscertificaat af te geven bij of na montage van een zonnestroomsysteem. Het certificaat geeft aan dat het zonnestroomsysteem aan bepaalde eisen voldoet en aangesloten mag worden op het net van de netbeheerder. Dit certificaat is in het leven geroepen om de kwaliteit en capaciteit van het net beter te kunnen beheren en bewaken. De netbeheerder kan je vragen om dit certificaat te tonen. Het is mij nog niet duidelijk of dit certificaat in de nabije toekomst ook geüpload moet worden op de site www.energieleveren.nl.
• Het is vaak niet toegestaan om kabels van een zonnestroomsysteem in een liftschacht te monteren. Dit moet in overleg met de liftleverancier en/of bouwer indien sprake is van een nieuwbouwproject (waarbij de garantieperiode nog niet verlopen is).

Het totale plaatje geeft de doorslag

Het blijft altijd lastig om meerdere offertes voor een zonnestroomsysteem met elkaar te vergelijken, met name als de hardware en prijs elkaar nauwelijks ontlopen. Mijn ervaring is, dat het prijs- en kwaliteitsverschil met name in bovengenoemde details zitten. Bijvoorbeeld de algemene (leverings)voorwaarden, de manier waarop kabels gemonteerd worden, het merken van groepen en/of strings, dakpannen die ingeslepen worden, etc. Deze details zijn voor mij een belangrijke factor om wel / niet met een installateur in zee te gaan. Wat ook een beter beeld geeft van de te verwachten kwaliteit zijn reviews. Deze vind je tegenwoordig steeds vaker op Google en/of sites als wat klanten vertellen. Naast alle meetbare zaken vind ik het ook belangrijk om een goed gevoel te hebben bij de installateur. Alles bij elkaar, het totale plaatje, is voor mij doorslaggevend om voor een bepaalde installateur te kiezen.