Hoe kunnen we onze woningen goedkoper verwarmen?

Goedkoper verwarmen, het is een gewaagde uitspraak in dit najaar. Zeker nu er zoveel te doen over het stijgen van de gasprijs. Evenwel wil ik in deze blog verkennen in hoeverre ik wel of niet fout zit met deze titel. Het is ook een beetje een stip aan de horizon zetten waarheen de mensheid de verwarmingstechnologie het beste kan ontwikkelen.

Hoe ging verwarmen vroeger?

In de Middeleeuwen, met toen nog ongeveer 50 Nederlanders per vierkante kilometer, was het een kwestie van goed kleden en regelmatig een hout gestookt vuur voelen om weer even warm te worden. Het leven was toen nogal simpel en spartaans. Vanaf de 17e eeuw werd het winnen van turf meer en meer ter hand genomen. Dit werd echter ook een business, met turfstekers in enkele concentratieregio’s en handel die het verkocht aan de stedelijke elite. Dit evolueerde via steenkolen naar olie, naar stadsgas en vanaf 1965 ook aardgas. Inmiddels gingen ook steeds meer wereldburgers elders het schone en makkelijk te vervoeren aardgas gebruiken, terwijl aardgas bijna overal wel gevonden werd.

Aardgas raakt op

In 2021 wordt het plots duidelijk dat het aardgas voornamelijk Siberië en Arabië nog niet op is. Daar wonen zo weinig mensen, dat ze hun rijke gasreserves gewoonweg nog niet hebben opgesoupeerd. De handel in aardgas kan zo doorgang vinden, maar is wel in handen gekomen van een kleine groep mensen. Dan gaat het geopolitieke marktmechanisme stroef werken en komt er vroeg of laat gedonder.

Nu kijken internationale handelaren naarstig om zich heen en zien mogelijkheden als waterstof en kernenergie. Om een markt te creëren voor deze twee energievormen wordt er een stroom van informatie op gang gebracht. De burgers en uiteindelijke gebruiker-kopers worden rijp gemaakt om deze twee energieën te gaan omarmen. Onderdeel van de tactiek is om het prijskaartje niet te noemen. De verwachtingen bij de bevolking worden zo hoog gespannen, maar toekomstige teleurstellingen voorkomen we dan eigenlijk niet.

Er zijn al veel aanwijzingen dat zowel waterstof als kernenergie duurder worden dan we nu gewend zijn met aardgas. Ook met deze twee energievormen blijft de overheid altijd meedoen met het heffen van belastingen etc. De toekomst wordt er echt niet goedkoper op.

Alternatief verwarmen?

Toch kan die toekomst wel goedkoper zijn waar het verwarmen van de woningen betreft. Bij elke woning moet dan wel geïnvesteerd worden in:

1. Isoleren (levensduur onbeperkt)
2. Warmtepomp (elke 20 jaar cruciale onderdelen vervangen)
3. Tegelijkertijd moeten we ‘groene’ elektriciteit maken. Door burgers zelf met PV-panelen en door overheden/burgersamenwerkingen met windparken.

De mix van deze drie componenten zal dan op een kostenpost uitkomen die per periodes van 50 jaren ongeveer 10-20% kunnen zijn in vergelijk met toekomstige waterstof (uit waterarme Sahel?) en kernenergie (waarvandaan?). Ook zal de levering van eigen gemaakte elektra in Nederland/Noordzee vrij zijn van internationale handelsbelangen. Hiermee is er minder risico op onenigheid tussen ons en andere landen. (Een extra spin-off is dat er geen of minder kernenergie gemaakt wordt, wat parallel vaak leidt tot het maken van kernwapens).

Het kan goedkoper

Om nu de titel van deze blog duidelijker te beantwoorden, meen ik dat het goedkoper verwarmen van een heel goed geïsoleerde woning met een warmtepomp en PV-/windenergie mogelijk is voor gemiddeld € 0,10 per kWh over lange periodes (een moeilijke berekening van gratis PV-elektra, goedkope windelektra en om de 20 jaar vervangen van enige onderdelen van warmtepomp en elke 30 jaar nieuwe PV-panelen).

Vergelijk dat eens met de huidige aardgasprijs van circa €1,00/m³, waarbij uit een m³ aardgas evenveel warmte (8 kWh) komt als uit een goede warmtepomp (COP=4) die dan 2 kWh verbruikt. Tevens is een goed geïsoleerde woning sowieso met minder warmte input afdoende warm te houden. Dat scheelt ook al rond 20-30% van de huidige verwarmingskosten. Een huidige gemiddelde Nederlandse woning zal in toekomst met goede isolatie nog maar 1000 m³ aan gas-equivalent nodig hebben en dat wordt dan met warmtepomp een 2.000 kWh. Grof geschat zal dan hiervan ²/₃^e ingekochte windenergie moeten zijn á € 0,25 per kWh. Dit leidt tot een kostenpost van 1.333 kWh x € 0,25/kWh = € 333/jaar per gemiddelde woning. U leest het goed: minder dan € 1/dag.

Om het cirkeltje rond te maken: we zijn bijna weer in de Middeleeuwen toen mensen (vrijwel) niets betaalden voor het verwarmen. Maar wat hebben we dan toch als mensheid een geweldige sprong voorwaarts gemaakt in zes eeuwen van technologische ontwikkeling. We hebben het nu écht véél warmer en aangenamer in onze woningen.